Parno Graszt. Biały Koń z Paszab „czarnym koniem” tegorocznej Pannoniki

Przez ostatnie 20 lat nazwa Parno Graszt (co w języku romskim znaczy Biały Koń i jest symbolem szlachetności i wolności) stała się równoznacznikiem autentycznej muzyki węgierskich Romów. Dla tego zespołu być autentycznym to nic innego jak tylko po prostu być sobą, żyć utrzymując swą tożsamość, prowadzić to samo życie i grać tę samą muzykę, które zawsze były ich udziałem. Celnie podsumował to Simon Broughton (Songlines) spędziwszy weekend z Parno Graszt w ich rodzinnej wiosce Paszab: „Oni nie czerpią z muzyki romskiej, oni sami są jej źródłem.”

I tak jest w istocie. W Paszab podczas wszelkich towarzyskich wydarzeń wszyscy członkowie społeczności dzielą się muzyką: instrumenty wędrują z rąk do rąk, a praktycznie każdy człowiek jest mistrzem tańca. Nie ma orkiestry ani nie ma publiczności. Czy grają na podwórku, czy dla dziesięciotysięcznej festiwalowej widowni, powietrze przenika ta sama wibracja radosnego przeżywania.

Brzmienie Parno Graszt ma swoje korzenie w tradycyjnych romskich pieśniach północno-wschodnich Węgier, reprezentujących specyficzny dialekt romskiej muzyki. Na ich instrumentarium składają się gitary akustyczne, kontrabas, tamburyn, łyżki, stereofoniczna instalacja z baniek na mleko oraz „ustny bas”, czyli ciągła głosowa improwizacja czyniona przez perkusistę. Czasem ta dziewięcioosobowa rodzina zabiera publiczność w podróż przez czas, gdy tancerze, za pomocą ściennego projektora i archiwalnych filmów, występują wspólnie ze swymi dziadkami.

Światowe stacje radiowe odkryły Parno Graszt po przełomowej płycie Rávágok a zongorára (2002, Hit the piano), pierwszą w historii węgierską płytą, która dotarła do pierwszej dziesiątki prestiżowej międzynarodowej listy hitów muzycznych World Music Charts Europe. Na niecierpliwie oczekiwanym drugim albumie Járom az utam (2004, In my world) gościł światowej sławy cymbalista węgierski Kálmán Balogh. Za tę płytę Parno Graszt byli nominowani przez Swiss Vibrations Magazine jako jedni z 10 najlepszych wykonawców roku. Od tamtej pory Parno Graszt grali w całej Europie w salach koncertowych lub na festiwalach takich jak Concertgebouw (Amsterdam), Couleur Café Festival (Belgia), Paleo Festival (Szwajcaria), Tribu Festival (Francja) or Sziget Festival (Wegry). W uznaniu ich zasług w upowszechnianiu węgierskiej kultury i narodowego dziedzictwa, EBU i BBC wyprodukowały o Parno Graszt filmowy dokument muzyczny. Film został wybrany na oficjalny przegląd filmowy World Music Expo (WOMEX) 2008, a obecnie zdobywa kolejne światowe widownie dzięki programowi World Music Films on Tour organizacji International Music and Media Centre (IMZ).

W roku 2008 paszabscy Romowie zostali zaproszeni do Indii, gdzie przez dwa tygodnie przebywali w Radżastanie, przypuszczalnej praojczyźnie Romów, spotykając się i grając z miejscowymi muzykami, docierając do swoich korzeni, odnajdując znajome elementy w ludzkich twarzach, zwyczajach i melodiach. Efektem tych niezwykłych muzycznych poszukiwań jest prosty i szczery film dokumentalny, który krótko potem ukazał się na DVD. Jesienią 2009 Parno Graszt odbyło swoje pierwsze amerykańskie tourne. W ciągu 40 dni koncertowali w 25 miejscach, wlewając radość i iskrę do tańca w niemal każdego, kogo spotkali na długiej drodze z Nowego Jorku do San Francisco. A pod koniec roku 2009 Parno Graszt zostali wybrani do kolejnego przeglądu WOMEX 2009, najbardziej rozpoznawalnego międzynarodowego profesjonalnego zgromadzenia muzycznego. Należąca do Petera Gabriela wytwórnia Real World Records komentowała później: „podziwialiśmy, jak wciąż śpiewali otoczeni tłumem, gdy zeszli ze sceny, na której obsługa składała już dekoracje – wspaniała, spontaniczna chwila.”

Aktualny skład:
József Oláh – śpiew, gitara, tambura
Géza Balogh – śpiew, gitara, taniec
Viktor Oláh – śpiew, gitara, taniec
Sándor Horváth – śpiew, łyżki, taniec
János Jakocska – śpiew, gitara
Mária Váradi – śpiew, taniec
Mária Balogh – śpiew, taniec
Krisztián Oláh – instrumenty perkusyjne
János Oláh – kontrabas
István Németh – bas ustny, bańki na mleko

Promocyjne karnety na cały festiwal kupisz tutaj

Dyskografia:

ávágok a zongorára (2002)
Járom az utam (2004)
Ez a világ nekem való (2007)
Reggelig mulatok (zsite hara mulatino)(2011)